Dossier Plastic vervuiling
Videospeler inladen...
Zes jaar van zijn jonge leven heeft hij eraan gewijd, en nu is eindelijk zover. Vanuit San Francisco, Californië, zal Boyan Slat zijn "plasticvanger" de Stille Oceaan in slepen. Eind dit jaar moet een eerste lading plastic aan land worden gebracht. Als dit experiment slaagt, waagt Boyan Slat zich aan zijn echte missie: over vijf jaar wil hij de helft van de plasticsoep weggewerkt hebben. Een portret van de vastberaden onderzoeker, vandaag nog altijd maar 24 jaar.
Meer dan vier jaar geleden intussen dook de naam van Boyan Slat voor het eerst op op de VRT-nieuwssite.
"Een 19-jarige student uit Nederlands zou wel eens de oplossing kunnen hebben voor een van de grootste milieuproblemen van onze tijd: de gigantische hoeveelheid plastic die ronddobbert in de oceanen", zo werd hij toen geïntroduceerd.
Het artikel, dat werd aangeklikt door een ongezien aantal bezoekers, verscheen op de dag dat Boyan Slat zijn project The Ocean Cleanup zou voorstellen op een conferentie in New York.
Diepzeeduiken: "Ik kwam meer plastic tegen dan vissen"
Boyan Slat is nog maar 19 op dat moment, maar toch gaat zijn project op dat moment al 3 jaar mee. Het begon allemaal in de zomer van 2011, toen de 16-jarige scholier met zijn ouders op vakantie was in Griekenland. Hij was verzot op duiken, en daalde meermaals af in de Middellandse Zee. "Ik kwam er meer plastic tegen dan vissen", vertelde hij ook in de studio van "Terzake".
Het idee om daar iets aan te doen, bleef door het hoofd van de tiener spoken. En hij bleef niet bij de pakken zitten. Nog tijdens de middelbare school begon hij uit te testen of je plastic uit zee kunt vissen zonder de dieren die ertussen zwemmen te doden.
Zijn bevindingen schreef hij neer in een werkstuk dat in 2012 bekroond werd door de Technische Universiteit van zijn thuisstad Delft.
Dat hij daar ingenieurstudies zou aanvatten, lag enigszins voor de hand. Maar niet snel na zijn start in de opleiding Lucht- en Ruimtevaarttechniek, zette hij zijn studies alweer on hold. Er was immers nog altijd iets dringenders: het Ocean Cleanup Project, dat ineens wereldwijd bleek aan te slaan.
TEDx
Dat had Boyan Slat te danken aan een inspirerend TEDx-filmpje. In zijn voordracht stelde hij in vlekkeloos Engels de bevindingen uit zijn middelbare school-werkstuk voor, die hij intussen al verder had ontwikkeld.
Hij liet een computeranimatie zien van zijn ontwerp: een opruiminstallatie waarmee tonnen plastic uit de zee kunnen worden geharkt. De drijvende barrière maakt gebruik van de zeestromingen om het plastic naar één punt te brengen, vanwaar het met schepen aan land kan worden gebracht.
Een inspirerend model, begeesterend gebracht. Geen wonder dat het filmpje viraal ging -al gebeurde dat wel pas een half jaar nadat het was opgenomen, in het voorjaar van 2013.
Stroomversnelling
Ineens kwam het project in een stroomversnelling terecht. Met een groot team vrijwilligers en met computersimulaties peilde Boyan Slat naar de haalbaarheid van het project.
De hele wereld raakte gefascineerd door de ondernemende Nederlandse student en zijn briljante idee. In 2014 bekroonden de Verenigde Naties Boyan Slat met de Champion of the Earth Award, zowat de Nobelprijs voor het milieu. De jonge onderzoeker beschikt volgens de VN over “de vastberadenheid en onverschrokkenheid die visionairen kenmerken”.
Boyan Slat beschikt over de vastberadenheid en onverschrokkenheid van visionairen
Zoveel lof en aandacht kwam ook de crowdfunding die Slat voor zijn Ocean Cleanup lanceerde ten goede. De actie was een enorm succes: Slat haalde tientallen miljoenen euro's op, ook bij invloedrijke geldschieters. Zijn project groeide intussen uit tot een professionele organisatie met zo’n 75 medewerkers.
Het resultaat is meteen ook dat Boyan Slat twee jaar eerder dan hij aanvankelijk had gepland kan beginnen met de schoonmaak van de wereldzeeën.
Zelf vertelde hij in een interview met correspondent Björn Soenens: "Dit is uiteraard het begin van het begin. We moeten nog bewijzen dat het werkt. Maar de hoop is dat als we dit kunnen schalen, we elke vijf jaar de helft van de plasticsoep in de Grote Oceaan eruit kunnen halen."
Bewondering, maar ook scepsis
In wetenschappelijke kringen blijft weliswaar scepsis bestaan over de haalbaarheid van het project. Zo bestaat het grootste deel van de plasticvervuiling uit zeer kleine deeltjes, minder dan 10 millimeter groot, die diep onder het oppervlak zitten. Die kunnen met Slats “oceaanstofzuiger” niet zomaar uit de oceaan worden gehaald.
En zelfs als het plan zou werken, zou het volgens de critici veel nuttiger zijn om de toevoer van nieuwe plastics een halt toe te roepen, en afval op te ruimen dicht bij de kust.
Maar ook daar heeft Slat een antwoord op: "Om het probleem op te lossen moeten we twee dingen doen. We moeten enerzijds de kraan dichtdraaien, zorgen dat er geen plastic meer bijkomt. Daar kan iedereen mee aan helpen. Anderzijds, de plasticsoep in het midden van de oceaan gaat niet vanzelf weg. Zelfs als je die kraan vandaag dichtdraait, heb je die over een jaar, over tien jaar en waarschijnlijk zelfs over honderd jaar nog. Dus we moeten én opruimen én voorkomen."
We moeten én opruimen én voorkomen
Toch blijft de bewondering voor de jonge Boyan Slat groot. Zijn vastberadenheid, geloof in innovatie en techniek en zijn ronduit positieve benadering spreken velen aan. “Met zijn onverschrokken aanpak overwon hij tal van tegenslagen en vindt hij telkens weer oplossingen waar anderen problemen zien”, schrijft Elsevier Weekblad, dat Slat vorig jaar uitriep tot Nederlander van het Jaar.
Het leuke aan Slat is dat hij niets heeft van de typische milieuactivist die overal "tegen" is
“Het leuke aan Slat is dat hij niets heeft van de typische milieuactivist die overal “tegen” is. Hij moet ook niets hebben van het opgeheven vingertje of de gebalde vuist. Hij is zelfs niet tegen plastic, dat de wereld volgens hem veel goed heeft gebracht. Slat steekt zijn energie liever in innovatie dan in boosheid en moralisme.”
Of hij echt de redder van de wereldzeeën wordt, zal binnenkort blijken.
Onze correspondent Björn Soenens kon met Slat spreken, beluister het gesprek hieronder.
